Kawa i inne używki a bezsenność

Nie można powiedzieć jednoznacznie, że kawa powoduje bezsenność, na pewno jednak zakłóca w poważnym stopniu prawidłowy sen. Można to stwierdzić, rejestrując na przykład ruchy gałek ocznych, napięcie mięśni, puls, oddech oraz ruchy ciała osobie śpiącej, która na godzinę przed położeniem się wypiła dużą filiżankę kawy.

Zmiany zachodzące pod jej wpływem dają się obserwować w pierwszych trzech godzinach. Faza głębokiego snu jest krótsza, fazy lekkiego snu oraz czuwania - dłuższe, niż przy śnie prawidłowym. Jeśli w dodatku zdarzy się, że po wypiciu kawy intensywnej śnimy - czas, który pozostaje na prawdziwy, głęboki sen znacznie się ogranicza. Następnego dnia albo budzimy się z ogromnym trudem, albo czujemy się „nieswojo”. Interesujące jest przy tym, że osoby o niskim ciśnieniu, które odczuwają wyraźne zakłócenia snu, dopiero po wypiciu małej kawy, wyrównującej ciśnienie do normalnego poziomu, zasypiają bez trudności.

Czy mocna herbata działa w podobny sposób?

W istocie -tak. Szybkość jednak, z jaką żołądek i przewód pokarmowy wchłaniają kofeinę jest w przypadku tych dwóch używek różna, przy herbacie wolniejsza. Dopiero dodanie do kawy cukru i śmietanki zwalnia proces przechodzenia kofeiny do krwiobiegu.

Wiele osób pije kawę, aby zlikwidować lub przynajmniej osłabić skutki działania alkoholu. Czy to jest celowe i słuszne? Kawa wypita dla otrzeźwienia działa przejściowo i krótko.

A jak działa alkohol?

Wprawdzie i alkohol, i kofeina mają wpływ na te same ośrodki mózgowe, nie znaczy to jednak, że kawa neutralizuje jego działanie. Obydwie używki najpierw pobudzają mózg, potem osłabiają jego sprawność. W przypadku alkoholu ta pobudzająca faza jest bardzo krótka. Wiemy przecież, że przy przeciąganiu się „alkoholowego wieczoru” narasta uczucie zmęczenia. Sprawność umysłu maleje, ruchy stają się niezręczne, powolniejsze. Wypita w tym stadium kawa tylko na krótko poprawia sprawność myślenia i mięśni. Potem nieuchronnie przychodzi faza osłabienia.

Kiedy więc najlepiej jest pić kawę?

Osoby, na które działa ona korzystnie, które pobudza i ożywia i - co jest najistotniejsze - którym lekarz nie zakazał stosowania tej używki, powinny pić kawę przed podejmowaniem pracy, jeśli oceniają ją jako wyczerpującą pod względem fizycznym i psychicznym. Filiżanka aromatycznego napoju odsuwa wówczas moment zmęczenia. Tak więc kawa może być naszą towarzyszką przy pracy - nie powinna natomiast być napojem pitym wówczas, gdy organizm znajduje się już w stadium wyczerpania i wymaga snu czy odpoczynku.